4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 58 inci ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 26 ncı maddelerinde, bu Kanunlarda sayılan yasak fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilenler hakkında, ihaleyi yapan bakanlık veya ilgili veya bağlı bulunulan bakanlık tarafından 4734 sayılı Kanunun 2 nci ve 3 üncü maddeleri ile istisna edilenler dâhil bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklama kararı verileceği belirtilmektedir.
4734 sayılı Kanun ve Kamu İhale Genel Tebliği’nde; yasaklamayı gerektiren fiil veya davranışların tespit edildiği tarihi izleyen en geç kırk beş günlük süre içinde yasaklama kararı verilmesinin zorunlu olduğu, bu süre geçirildikten sonra yasaklama kararı verilmesinin mümkün bulunmadığı, ihaleye veya sözleşmenin uygulanmasına ilişkin işlemleri gerçekleştiren birimler tarafından, yasaklamayı gerektiren bir fiil veya davranışın tespiti halinde bu hususun idarenin yetkili makamına bildirilmesi ve bu çerçevede yetkili makam tarafından da bağlı, ilgili veya ilişkili bulunulan bakanlığa bildirimde bulunulması gerektiği, kırk beş günlük sürenin başlangıcı olarak ise, idarenin yasaklama kararı verilmesi talebini içeren yazısının ilgili veya bağlı bulunulan bakanlığa ulaştığı tarihin esas alınması gerektiği de belirtilmektedir.
İdarelerin, yasaklama kararı verilmesini gerektiren bir fiil veya davranışı tespit ettikleri tarihten itibaren en geç kırk beş gün içinde yetkili merci tarafından yasaklama kararı verilebilmesi için gerekli düzenleme ve işlemleri yapmaları ve yasaklama kararı almaları gerektiği, yasaklama işlemlerinin belirtilen sürede tamamlanamaması ve yürürlüğe girmemesi halinde ilgili ve görevli kamu görevlileri hakkında disiplin ve ceza sorumluluğuna ilişkin hükümlerin uygulanabileceği de açıklanmıştır.
Bu bağlamda, Bakanlığın merkez ve taşra birimleri ile bağlı ve ilgili kuruluşlarca verilecek olan ihalelerden yasaklama kararlarının alınmasında, yasaklama kararına ilişkin yazıların Bakanlıkta hangi birime gönderileceği konusunda aşağıda belirtilen esaslar çerçevesinde işlem yapılması uygun olacaktır:
- Bakanlığa merkez birimlerince verilmesi öngörülen yasaklama kararı taleplerinin ilgili birim tarafından Bakan onayına sunulması,
- Bakanlığa il müdürlüklerince verilmesi öngörülen yasaklama kararı taleplerinin ihalenin konusuyla ilgili ödeneğin konulduğu merkez birimi aracılığı ile Bakan onayına sunulması, (İhale konusu ödenek kalemi birden fazla ise en fazla tutarı ihtiva eden ödeneğin ait olduğu merkez birimine talepte bulunulması uygun olacaktır.)
- Doğrudan merkeze bağlı taşra birimlerince öngörülen yasaklama kararı taleplerinin bağlı olduğu merkez birimince Bakan onayına sunulması,
4- Bakanlığa bağlı ve ilgili kuruluşlarınca verilmesi öngörülen yasaklama kararı taleplerinin ilgili kuruluşlarca Bakan onayına sunulması,
5- Bakanlığa bağlı ve ilgili kuruluşlarına bağlı taşra birimlerince verilmesi öngörülen yasaklama kararı taleplerinin bağlı olduğu kuruluş aracılığıyla Bakan onayına sunulması,
6- Yasaklama kararı taleplerinin Bakan onayına sunulmadan önce gerekli görülmesi halinde Bakanlığımız merkez birimlerince Hukuk Müşavirliğine, bağlı ve ilgili kuruluşların ise hukuk birimlerine incelenmek üzere (kırk beş günlük süreye dikkat edilmek kaydıyla) gönderilmesi uygun olacaktır.
Bakanlığa merkez birimleri, bağlı ve ilgili kuruluşlarınca, Bakan onayı alındıktan sonra verilen yasaklama kararı Resmi Gazete’de yayımlanmak üzere en geç onbeş gün içinde Başbakanlığa gönderilir ve yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Ayrıca, söz konusu yasaklama kararlarına ait ilan masrafı yasaklama kararının verilmesini talep eden birimin bütçesinden karşılanır.
Bu çerçevede; ihalelerden yasaklama kararlarının 4734 ve 4735 sayılı Kanunlarda belirlenen kırk beş günlük süre içinde verilmesi ve herhangi bir disiplin ve ceza sorumluluğuna sebep olunmaması için idarelerce;
- İhale sürecinde, sözleşmelerin düzenlenmesi ve uygulanması aşamalarında bu kararları zamanında verebilmek ve kanun hükümlerinin gereğini yerine getirebilmek için gereken özeni göstermeleri ve tedbirleri almaları,
- Yasaklama kararı verilmesi ile ilgili kırk beş günlük süre, yasaklama kararı yazısının ilgili Bakanlık birimine ulaştığı tarihte başlamakta olup, yazının yasaklama ile ilgili hususun tespitini müteakip en kısa sürede gönderilmesi,
- Yasaklama kararı yazısında, yasaklama kararının alınmasına neden olan fiil veya davranışın ayrıntılı olarak açıklanması,
- İhalelere Katılmaktan Yasaklama Kararı Formunun Kamu İhale Genel Tebliği’nin 28 inci maddesinde belirtilen hususlara uygun şekilde doldurularak, onaylı olarak gönderilmesi,
5- İhalelerden yasaklama kararı verilebilmesi için gerçek veya tüzel kişilerle ilgili aşağıda belirtilen belgelerin yazı ekinde yer alması;
- a) Şirket ortaklarının Nüfus Cüzdanı Fotokopileri
- b) Açık Tebligat Adresleri,
- c) Ticaret Odası Belgesi/Ticaret Sicil Gazeteleri,
d)Yasaklama kararının verilmesine esas olan belgeler, (Tutanak/İhale Kararı/Şartnameler/Sözleşme/Sözleşmeye Davet/İhtarname/Sözleşme Feshi/Geçici veya Kesin teminatın irat kaydedildiğine dair belge vb.)
e)İhaleye Katılacak Olanlar Tarafından Tüzel Kişiliklerdeki Ortaklık ve/veya Hisseleri İçin Verilecek Beyanname,
(Gönderilecek tüm suret belgelerin aslı gibidir yapılarak gönderilmesi gerekmektedir.)
6- İhalelerden yasaklama kararı verilecek gerçek veya tüzel kişilerin İhale Kanununda sayılan ortakları hakkında da ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilmesi gerektiğinden bu ortaklar hakkında da yasaklama kararı verilmesi, ayrıca haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilenlerce beyan edilenlerin dışında varsa bunların ortaklarının ve/veya ortaklıklarının tespit edilmesi amacıyla ilgili kamu kurum ve kuruluşları ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile gerekli koordinasyonun ve araştırmaların yapılarak bunlar hakkında da yasaklama kararı verilmesi hususuna dikkat edilmesi,
7- İhalelerden yasaklama kararlarının Resmi Gazete’de takip edilmesi hususunda gereken hassasiyetin gösterilmesi,
8- 4734 ve 4735 sayılı Kanunlar uyarınca verilecek ihalelere katılmaktan yasaklama kararlarına karşı yargı yoluna başvurulması halinde, yargı mercilerince verilecek her türlü kararın bir örneğinin bilgi için Kamu İhale Kurumuna gönderilmesi,
9- 4734 sayılı Kanunun 59 uncu ve 4735 sayılı Kanunun 27 nci maddelerinde, ihalelere katılmaktan yasaklamayı gerektiren ve suç teşkil eden fiil veya davranışlarda bulunanlar hakkında ilgili birimlerce Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunulması için konunun Hukuk Müşavirliğiyle koordine edilmesi,
10-İhalelere katılmaktan yasaklama kararına karşı açılan davada yürütmenin durdurulması veya iptal kararı verilmesi durumunda, kararın aslı veya onaylı örneği ilgili gerçek veya tüzel kişiler yasaklılar listesinden çıkarılması amacıyla Kamu İhale Kurumuna gönderilmesi, ancak, mahkeme kararı uyarınca veya idari bir işlemle ihalelere katılmaktan yasaklama kararlarının kaldırılması, değiştirilmesi veya düzeltilmesi hallerinde kararın yasaklama kararını veren idarelerce Resmî Gazete’de yayımlatılması gerekmektedir.
Diğer taraftan 4734 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 01/01/2003’ten sonra 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun gider nitelikli ihaleleri olan mal ve hizmet alımı, danışmanlık hizmet alımı ve yapım işleri ile ilgili kısmı yürürlükten kaldırılmış olup; Kanun kapsamında bulunan kuruluşların gelir nitelikli ihaleleri olan mal ve hizmet satımı, kiraya verme, trampa ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi gibi işlerde 2886 sayılı Kanunun ilgili hükümlerine göre işlem yapılmaya devam edilecektir.
2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 84 üncü maddesine göre ihalelere katılmaktan geçici olarak yasaklamaya ilişkin kararlar, kararı veren kurum ve kuruluşun ihalelerine ya da bu Kanuna göre yapılan tüm ihalelere katılmaktan yasaklama şeklinde verilmektedir.2886 sayılı Kanuna göre idarelerce verilen yasaklama kararları, Resmi Gazete’de yayımlandığı kapsam ve içeriğe göre uygulanacaktır.
Bu kapsamda; 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa ve ilgili mevzuata göre verilen yasaklama kararlarının da Kamu İhale Genel Tebliğinin 28 inci maddesindeki ihalelere katılmaktan yasaklamaya ilişkin açıklamalar çerçevesinde ve Tebliğ ekindeki yasaklama kararı formunda yer alan bilgileri içerecek şekilde düzenlenerek Resmi Gazetede yayımlatılması gerekmektedir.
Ayrıca ihalelerden yasaklama kararı için gerekli olan işlemler ve belgeler konusunda kanunlarda yapılan değişikliklerin takip edilmesi, bu Genelge’de yer alan açıklamaların olası değişikliklere aykırılık teşkil etmesi halinde değişen kısmının geçersiz kalacağının bilinmesi hususunda gereken özenin gösterilmesi gerekmektedir.