İdarenin hukuka uymasını sağlamak, hukuka aykırı kararlar almasını önlemek ve alınan hukuka aykırı kararları ortadan kaldırarak hukuk düzenini korumak amacını taşıyan iptal davalarının idari yargı yerlerindeki dava açma süreleri hakkında
İdari Yargılama Usulü Kanunumuzun 7. maddesinde 60 gün olarak genel bir düzenleme yapmıştır
İdari dava açma süresinin dava açılmaksızın geçirilmesi halinde, idari işlem bir tür hukuka uygunluk karinesinden ve bu karinenin sağladığı yargısal dokunulmazlıktan yararlanır. Bundan böyle; idari işlemin idari davaya konu edilmesi olanaksızlaşır. Bu süre geçtikten sonra açılan dava, ilk inceleme sırasında veya davanın sonraki aşamalarında, süre aşımı nedeniyle reddedilir
4734 sayılı Kanun’da yer alan idari yaptırımlar açısından yukarıda yer alan dava açma sürelerinden genel dava açma süresi olan 60 günlük süre sadece kamu ihalelerinden yasaklama yaptırımı için geçerlidir.
…..tarihinde 2577 sayılı Kanun’da yapılan düzenleme ile “ivedi yargılama usulü” müessesesi getirilmiştir (İYUK, Md. 20/A). Getirilen bu düzenleme ile ihaleden yasaklama kararları hariç ihale işlemleri için 30 günlük dava açma süresi öngörülmüştür. Yani geçici teminatın irat kaydı ve ihale dışı bırakılma yaptırımlarında 60 günlük genel dava açma süresi değil, 30 günlük özel dava açma süresi uygulanacaktır. Kanaatimizce, yapılan değişiklikle getirilen ivedi yargılama usulünün ihaleden yasaklama kararları hariç tutularak diğer ihale işlemlerini kapsar şekilde düzenlenmesi yerinde değildir. Anılan düzenlemeye yasaklama kararları da dahil edilmemesi nedeniyle, diğer ihale usul ve esaslarından kaynaklı uyuşmazlıklar için geçerli olan otuz günlük dava açma süresi ve yedi günlük ilk inceleme süresi yasaklama yaptırımına karşı açılan davalarda uygulanmayacaktır.
Uygulamada ihalelere katılmaktan yasaklı olan şirketler veya şahısların, davaların uzun sürdüğünden dolayı kamu ihalelerine katılamamaları ve davaların sonuçlandığı anda da genellikle yasaklama sürelerinin doldurdukları görüldüğünden yasaklama kararları için de ivedi yargılama usulünün getirilmesi gerekirdi.
Bu noktada önem arz eden hususlardan biri, anılan idari yaptırımlarda dava açma süresinin ne zaman başlayacağı hususunun tespitidir. İYUK 7. maddesinde, dava açma süresinin ne zaman başlayacağı konusunda, idari uyuşmazlıklar için yazılı bildirimin yapıldığı tarihi izleyen günden itibaren başlayacağı belirtilmiştir.
Uygulamada geçici teminatın gelir kaydedilmesi ve ihale dışı bırakılma için bu husus uyuşmazlık konusu olmasa da, kamu ihalelerine katılmaktan yasaklama yaptırımı için önem taşımaktadır. Yasaklama kararlarının Resmi Gazete’de yayınlandığı tarihin mi yoksa yazılı olarak yaptırım uygulanan istekliye bildirimin yapıldığı tarihin mi dava açma süresini başlatacağı hususunda tartışma yaşanmaktadır. Bu konuyla ilgili olarak Danıştay;
“… 2577 Sayılı Kanun’da düzenleyici işlemlere Karşı dava açma Süresinin başlangıcı Olarak öngörülmüş Olan ilan tarihinin, Bireysel Işlem niteliğinde Olan ihalelere katılmaktan yasaklama Kararları Açısından uygulanması mumkun olmayıp, ihalelere katılmaktan yasaklama kararlarının, Yazılı Bildirim Veya öğrenme Üzerine Yasal süresi icinde dava konusu edilebileceğinin kabulu Gerekmektedir.
… Anayasa’nın 125. maddesinde 2577 Sayılı Kanun’un 7. maddesinde ettik, idari işlemlere Karşı açılacak davalarda sürenin hesabında Başlangıç Tarihi Olarak Yazılı bildirimin Esas alınacağı kurala bağlanmış olduğundan, subjektif işlemlere Karşı açılacak idari davalarda, dava açma Süresinin işlemeye başlayabilmesi Için idari işlemin ilgilisine yazılı olarak bildirilmesinin zorunlu olduğu ve yasaklama kararının ilanı verilen düzenleyici işlem niteliği taşımadığı hususları birlikte değerlendirme yapıldı; davacının işlem öğrenmesi bekleniyor tarihinin dava açma süresinin başlangıcı tarihi ve aynı tarihte açılan davanın süresinde olduğunun kabulü kabuliğinden, İdare Kurulesince davanın esası hakkında bir karar verme süresi, süreyi kapattığında reddi yolunda verilen kararda kullanımı uygunluk orada… ” şeklinde bir süre vardı, özel kanunlardaydı, kararın verildiği, yönetim kurulunun dava açtığı süre yazıldığı tarihin, henüz yapıldığı , dava süresi bitiyor düzenleyici nitelikteki özelliklere sahip olmak, alınabiliyor, kalite kontrolüne göre işlemlere karşı ilgililerin, bu işlemlerin kendilerine
yazılı olarak bildirildiği takdirde gelecekteki dava açabileceğini kabul ediyoruz (Danıştay, D., **********, E: 20 ** / ****, K: **** / ****).